Leikritið Karíus og Baktus þarf vart að kynna fyrir Íslendingum enda hefur þessi saga um “kallana” tvo sem búa í holunum í tönnunum fylgt börnum þjóðarinnar frá 1965. Þeir voru hinsvegar að fara á svið í fyrsta skipti hjá Freyvangsleikhúsinu.

Þeir Ormur Guðjónsson og Eyþór Daði Eyþórsson leika þá bræður Karíus og Baktus og fara þeir á kostum sem tanntröllin sem þykja fátt skemmtilegra en að borða sætindi og höggva í tennur. Sögumaðurinn kemur líka fyrir á sviði og er hann leikinn af hinum þaulreynda Jóni Friðrik Benónýssyni (Bróa). Svo er tannburstinn, sem er leikin af Ingimar Badda, fer hann hamförum um sviðið til að hreinsa tennurnar og vippar sèr svo í tannlæknaborslíki og lagar tennurnar, rètt áður en hann kemur aftur inná sem tannbursti og tekur síðustu hreinsun í tönnunum hans Jens.  Það er mikið sungið  í leikritinu  og hljómsveitin er líka á sviði en hana skipa þeir Reynir Schiöth píanóleikari, Gunnar Möller og Eiríkur Bóasson bassaleikarar. Tanngarðinn sjálfann fèkk Freyvangsleikhúsið að láni hjá leikfèlagi Stykkishólms en önnur leikmynd/propps og búningar voru í höndum Guðrúnar Elvu Lárusdóttur.

Leikstjórinn er formaður Freyvangsleikhússins Jóhanna Sigurbjörg Ingólfsdóttir og er þetta frumraun hennar í leikstjórn, en hún hafði dygga aðstoð frá Sveindísi Maríu Sveinsdóttur.
Verkið hefur þróast í áranna rás og svo er einnig í uppsetningu Freyvanglseikhússins en boðskapurinn er alltaf sá sami: Hugsaðu vel um tennurnar þínar! 

„Það lá spenna í loftinu og eftirvæntingin var áþreifanleg þegar á annað þúsund ár af reynslu og þekking kom saman fimmtudaginn 17. nóvember til að lesa verkið Marat Sade,“ segir í tilkynningu frá framleiðanda verksins. 

Tilefnið var upplestur á verkinu sem er eftir þýska leikskáldið og listamanninn Peter Weiss.

„Þetta eru merkileg tímamót í leikhússögunni og verður gríðarlega gaman að fylgjast með þessu stórbrotna listafólki takast á við þetta margslungna verk sem frumsýnt verður 20. janúar 2023 á Nýja sviði Borgarleikhússins,“ segir í tilkynningunni. Verkið er í þýðingu Árna Björnssonar og leikstjóri er Rúnar Guðbrandsson.

Það er einstaklega skemmtilegt að meðalaldur leikara sýningarinnar er mun hærri en gengur og gerist í svona stórum uppsetningum.  „Reynsla sem mælist í árþúsundum kemur saman í Borgarleikhúsinu,“ segja aðstandendur sýningarinnar stoltir. 

Með reynslumestu leikurum þjóðarinnar taka þátt í sýningunni en með hlutverk fara Arnar Jónsson, Árni Pétur Guðjónsson, Eggert Þorleifsson, Guðmundur Ólafsson, Hanna María Karlsdóttir, Harald G. Haraldsson, Helga Elínborg Jónsdóttir, Jón Hjartarson, Jórunn Sigurðardóttir, Júlía Hannam, Kristbjörg Kjeld, Margrét Guðmundsdóttir, Sigurður Skúlason, Viðar Eggertsson, Þórhallur Sigurðsson, Þórhildur Þorleifsdóttir, Reynir Jónasson og Reynir Sigurðsson.

„Bæling og losti, kúgun og uppreisn, hinir jaðarsettu gegn valdinu! Marat/Sade, öðru nafni Ofsóknin og morðið á Jean Paul Marat sýnt af vistmönnum geðveikrahælisins í Charenton undir stjórn De Sade markgreifa, er eitt af öndvegisverkum 20. aldarinnar – marglaga og margslungið í efni og formi. Verkið, sem er eftir þýska leikskáldið Peter Weiss, var fyrst frumsýnt árið 1963 og hefur frá upphafi verið umdeilt og vakið sterk viðbrögð. Hér er leikrit inni í leikriti – vistmenn geðveikrahælisins í Charenton setja á svið verk undir stjórn hins alræmda markgreifa De Sade,“ segir um verkið.

„De Sade er einnig höfundur leikritsins og sjálfur vistmaður á hælinu. Verkið hverfist um frönsku byltinguna og er þrungið átökum og andstæðum sem endurspeglast í hinum týndu sálum hælisins. Í uppfærslu Lab Loka og Borgarleikhússins á þessu kraftmikla leikriti verður til mögnuð sýning þar sem Nýja sviðið fyllist af mörgum dáðustu en jafnframt elstu listamönnum íslensku þjóðarinnar en þau yngstu eru um sjötugt og þau elstu fast að níræðu. Hér er óhætt að lofa einstakri upplifun og sjónarspili sem seint gleymist.“ Verkefnið er stutt af menningarráðuneytinu, bæði úr sviðslistasjóði og launasjóði sviðslistafólks.

Þessi sýning Pussy Riot er sambland af tónleikum, gjörningalist og pólitískum viðburði. Hún hefur í sumar verið sýnd víðs vegar um Evrópu og hlotið mikla athygli og lof. Sýningin var að hluta til æfð og þróuð í Þjóðleikhúsinu nú á vordögum, rétt eftir að Masha Alyokhina forsprakki hópsins kom sér hingað undan klóm rússnesks óréttlætis.
Sýningin er skipulögð í samhengi við fyrstu yfirlitssýningu Pussy Riot sem opnar í Kling & Bang í lok nóvember.

Gjörningar Pussy Roiot er án efa einhverjir mikilvæguastu pólitísku listaverk 21. aldarinnar. Ef einhverjir listamenn hafa gefið allt fyrir listina þá eru það þessir töffarar. Þungamiðjan í sýningunni er saga Möshu og lýsing hennar á helvtítinu sem Rússland Pútíns er. Glerhörð kvöldstund sem kýlir beint í magann og á sér í alvöru talað engan sinn líka


Kjartan Ragnarsson

Saga andófs og uppreisnar gegn kúgun og ritskoðun

 Pussy Riot er upphaflega feminísk pönkhljómsveit sem einsetti sér að vekja athygli á réttindabaráttu minnihlutahópa og berjast gegn Pútín og stefnu hans. Pussy Riot vakti heimsathygli þegar fimm meðlimir fluttu gjörninginn „pönkbæn“ í dómkirkju í Moskvu og birtu síðar myndband af atburðinum á netinu. Í kjölfarið voru þrjár þeirra dæmdar til tveggja ára refsivistar í vinnubúðum. Rússnesk yfirvöld sættu mikilli gagnrýni af alþjóðasamfélaginu og þótti dómurinn aðför að málfrelsi. Konurnar voru þó ekki látnar lausar fyrr en 21. mánuði síðar eftir kröftug mótmæli mannréttindasamtaka víða um heim.

Jón Gnarr snýr aftur á svið Borgarleikhússins með Kvöldvökur sínar þar sem hann segir áhorfendum sannar en lygilegar sögur frá viðburðarríkum ferli sínum. Jón hefur komið víða við með Tvíhöfða, Fóstbræðrum, sem grínisti, rithöfundur og auðvitað sem borgarstjóri Reykjavíkur svo eitthvað sé nefnt og fá hafa aðrar eins sögur að segja og hann.

Á Kvöldvökunni mun sagnamaðurinn Jón, líkt og áður, segja sögur úr sínu lífi og má með sanni segja að sumt af því sem hann hefur upplifað er alveg hreint lygilegt.

Jón mun rifja upp gamlar sögur en líka nokkrar nýjar og óheyrðar. Hann mun deila með áhorfendum sögunni af því þegar honum var boðið til Kiev til að hitta Volodymyr Zelensky forseta Úkraínu, en Jón og Besti flokkur hans voru Zelensky innblástur til að yfirgefa grín og glens en hella sér út í forsetakosningar. Jón mun líka trúa okkur fyrir sögum sem hann hefur þagað yfir hingað til um ýmislegt sem gekk á í Ráðhúsi Reykjavíkur á meðan hann var þar borgarstjóri.

Hver Kvöldvaka er einstök upplifun og algjörlega á valdi örlaganornanna. Ekki vinnst tími til að segja frá öllu og því eru sögurnar, sem sagðar eru, dregnar blindandi uppúr pípuhatti töframannsins og hvert kvöld verður einstök upplifun þar sem sagnahefðin og frásagnargleðin mun ráða ríkjum.

Leikfélagið Borg í Grímsnesi frumsýnir nýja leikgerð á sögunni um Aladdín og töfralampann lau. 12 nóvember. Leikritið er skrifað af Sindra Mjölni og leikstýrt af Hafþóri Agnari Unnarssyni. Sagan um Aladdín er ein sú þekktasta úr hinum heimsfræga sagnabálki sem flestir þekkja sem Þúsund og ein nótt og Antoine Galland þýddi úr arabísku og gaf út snemma 18. öld. Þúsund og ein nótt. Í þessu sérsaumaða leikriti um Aladdín og töfralampann, þurfa vinirnir Aladdín og Badrúlbadúr að bjarga ríkinu og bestu vinkonu prinsessunnar frá illum galdramanni. Þau fá óvænta hjálp frá andanum í töfralampanum, apa, kexrugluðum soldáni og fleiri óvæntum karakterum. Sýnt er í leikhúsinu á Borg í Grímsnesi og Grafningshreppi en það gengur jafnan undir nafninu Borgarleikhús hjá heimamönnum af augljósum ástæðum,. Að sögn leikfélaga er óhætt  að lofa skemmtilegu ævintýri, góðri kvöldstund og jafnvel einni eða fleiri andateppum.

Sýningar verða sem hér segir: 

12. nóvember kl 20:00
17. nóvember kl 20:00
18. nóvember kl 20:00
26. nóvember kl 16:00
2. desember kl 20:00
3. desember kl 16:00
4. desember kl 16:00

Júlía Hannam er höfundur sex stuttverka sem munu gleðja áhorfendur og aðdáendur Leikfélagsins Hugleiks nú í nóvemberbyrjun. Júlía lærði leiklist í The Stage Group Theatre í San Francisco stuttu eftir menntaskóla. Eftir að heim kom stofnaði hún fjölskyldu og dreif sig síðan í nám í viðskiptafræði og vann við það í mörg ár. Leiklistaráhuginn var þó alltaf fyrir hendi og um miðjan tíunda áratuginn kynntist hún leikfélaginu Leyndum draumum þar sem hún síðan varð félagi og fljótlega formaður. Nokkrum árum síðar lá leiðin í Hugleik en þar var hún félagi í hálfan annan áratug og lék, skrifaði og leikstýrði ásamt því að vera stjórnarmaður til margra ára. Fyrir manneskju með leiklistarbakteríuna í blóðinu var þetta hið fullkomna tómstundagaman með hinu daglega harki.

Í dag er Júlía ein þeirra mætu leikkvenna sem starfa undir hattinum Leikhúslistakonur 50+ og þar er alltaf eitthvað skemmtilegt í gangi. Hún mun einnig leika í Borgarleikhúsinu í janúar næstkomandi, í verkinu Marat Sade sem Lab Loki setur á svið í leikstjórn Rúnars Guðbrandssonar.

„Ástæðan fyrir því að stuttverkin sex eru sett á svið, segir Júlía, er sú að mig langaði til að styðja Hugleik, mitt gamla leikfélag. Hugmyndina fékk ég frá góðri vinkonu sem gerði slíkt hið sama nú síðastliðið vor, þá í tilefni stórafmælis hennar. Mér fannst þetta svo sniðugt – og átti nóg til í sarpinum sem hafði komið áður á fjalirnar og þótti skemmtilegt. Þannig að ég valdi nokkra einþáttunga með aðstoð góðra kvenna og þykir gaman að því að þeir fái að lifna aftur við á sviðinu jafnframt því að styrkja gott málefni.

Umfjöllunarefni Júlíu er gjarnan hversdagsleikinn og hverfulleiki lífsins, draumar okkar og þrár.

Þættirnir eru samdir yfir um 10 ára tímabil og geta þeir sem hafa áður fengið að njóta þeirra á sviðinu hlakkað til að sjá verkin nú í nýjum búningi.

Sýningar verða þann 4. og 5. nóvember klukkan átta í Funalind 2, húsnæði Leikfélags Kópavogs. Miða má finna og panta á heimasíðu Hugleiks og miðinn kostar 2000 kr. Það verður posi á staðnum og einnig er hægt að greiða með peningum. Hugleikur er eitt þeirra áhugaleikfélaga sem naut ekki góðs af styrk frá sínu bæjarfélagi nú í ár og því um að gera að taka frá kvöldstund, styrkja listina og njóta góðrar sýningar.

Þrjú systkini koma saman við dánarbeð föður síns. Um leið og þau neyðast til að takast á við hina nýju stöðu reyna þau að gera upp gömul mál og berja í brestina sem komnir eru í fjölskyldutengslin. En það er hægara sagt en gert. Yngri bróðirinn Hrafn er heyrnarlaus, heyrandi tvíburasystir hans Ugla talar reiprennandi táknmál en það gera hvorki faðirinn né eldri bróðirinn Valdimar. Samband systkinanna við föður sinn er því gjörólíkt og viðbrögð þeirra nú þegar þau standa á þessum krossgötum ófyrirsjáanleg eftir því.
Og það er þá sem þau komast að dálitlu sem snýr lífi þeirra alveg á hvolf.

Áhrifamikið verk um tengsl og tengslaleysi, sorgarferli, samskipti og löngunina eftir því að öðlast hlutverk í lífi sinna nánustu.

O.N. sviðslistahópur, sem samanstendur af heyrnarlausu og heyrandi listafólki, setur upp tvítyngdar sýningar, jafn aðgengilegar fyrir þá sem hafa íslenska tungu og íslenskt táknmál að móðurmáli. Eyja er fyrsta leiksýning sinnar tegundar sem sýnd er í Þjóðleikhúsinu og brýtur þannig blað í sögu leikhússins.

Framleiðandi: MurMur Prodcutions – Kara Hergils
Sviðslistahópurinn O.N. í samstarfi við Þjóðleikhúsið. Verkefnið er styrkt af Menningarráðuneytinu úr Sviðslistasjóði, Launasjóði sviðslistafólks og Styrktarsjóði Bjargar Símonardóttur.